دیابت چگونه بر بدن تاثیر می‌گذارد؟
دیابت نتیجه ناتوانی بدن در تولید یا استفاده از انسولین است. انسولین هورمونی است که به بدن اجازه می دهد گلوکز یا قند را به انرژی تبدیل کند. بروز مشکل در متابولیسم گلوکز در بدن، می تواند منجر به افزایش سطح قند خون شود که این موضوع بر توانایی بدن در بهبود زخم ها تأثیر می گذارد.
در افراد مبتلا به دیابت، زخم‌ها دیرتر بهبود می‌یابند و سریعتر پیشرفت می‌کنند، بنابراین مهم است که بدانیم به چه چیزهایی باید توجه کنیم.
اگرچه بریدگی، خراش و تاول می تواند در هر جایی از بدن رخ دهد، اما پاها یکی از رایج ترین محل های آسیب هستند. یک زخم کوچک روی پا می تواند به سرعت به زخم عمیق پا تبدیل شود. زخم پا در صورت عدم درمان می تواند جدی شود. حدود 15 درصد از افراد مبتلا به دیابت دچار زخم پا می شوند.
به همین دلیل، انجام منظم آزمایش و نظارت دقیق بر هرگونه زخم بسیار مهم است. توجه و درمان زودهنگام زخم، تنها راه کاهش خطر عوارض است.
چرا روند بهبود زخم در افراد مبتلا به دیابت به کندی اتفاق می افتد؟
در افراد مبتلا به دیابت، عوامل گوناگونی می توانند بر توانایی بدن در بهبود زخم ها تأثیر بگذارند.
سطح قند خون عامل اصلی در سرعت بهبود زخم است. وقتی سطح قند خون بدن بالاتر از حد طبیعی باشد، این موارد باعث کاهش سرعت بهبود زخم می شوند:
- مانع از از انرژی دادن به سلول ها توسط مواد مغذی و اکسیژن می شود.
- مانع از عملکرد موثر سیستم ایمنی بدن می شود.
- موجب افزایش التهاب در سلول های بدن می شود.
نوروپاتی (بی حسی دست و پا به علت آسیب عصبی )
نوروپاتی محیطی می تواند به دلیل بالاتر بودن سطح قند خون از حد طبیعی ایجاد شود و با گذشت زمان، آسیب به اعصاب و عروق رخ می دهد. نوروپاتی محیطی می تواند باعث از دست رفتن حس نواحی آسیب دیده شود.
نوروپاتی به ویژه در دست ها و پاها شایع است. وقتی نوروپاتی اتفاق می‌افتد، ممکن است بیمار زخم‌ها را هنگام بروز احساس نکند. این موضوع یکی از دلایل اصلی شایع‌تر شدن زخم‌های پا در افراد مبتلا به دیابت است.
ضعیف بودن گردش خون
در افراد مبتلا به دیابت، به دلیل وضعیت گردش خون ضعیف، دو برابر بیشتر احتمال ابتلا به بیماری های عروق محیطی وجود دارد. شیوع دیابت نوع 2 در بیماران مبتلا به بیماری عروق محیطی 49.7 درصد است. بیماری های عروق محیطی باعث باریک شدن رگ‌های خونی شده که منجر به کاهش جریان خون در اندام‌ها می‌شود. این وضعیت بر توانایی گلبول های قرمز برای عبور از رگ ها تأثیر می گذارد. همچنین، سطح بالاتر از حد طبیعی گلوکز خون، غلظت خون را افزایش می دهد و به این ترتیب، بر جریان خون بدن تأثیر بیشتری می گذارد.
نقص سیستم ایمنی
عفونت
اگر سیستم ایمنی بدن به بهترین نحو عمل نکند، بدن ممکن است نتواند با باکتری هایی که باعث عفونت می شوند، مبارزه کند.
سطح قند خون بالاتر از حد نرمال، نیز احتمال عفونت را افزایش می دهد. این بدین دلیل است که باکتری ها با قند اضافی موجود در جریان خون رشد می کنند. سطح بالای قند خون موجب کاهش توانایی سلول های ایمنی در مبارزه با باکتری های مهاجم می شود.
اگر عفونت درمان نشود و گسترش یابد، می تواند منجر به عوارضی مانند قانقاریا یا سپسیس شود.
*
اگر زخم ها درمان نشوند چه اتفاقی می افتد؟
زخم ها یک دلیل واقعا نگران کننده هستند و اگر به دقت نظارت و کنترل نشوند، می توانند به سرعت به یک عفونت یا عارضه جدی تر تبدیل شوند.
جدی ترین نگرانی در رابطه با زخم ها، قطع عضو است. افراد مبتلا به دیابت، 15 برابر بیشتر احتمال دارد که در اثر زخم یا زخم پا دچار قطع عضو شوند.
چگونه به روند بهبودی زخم ها کمک کنیم؟
- خودآزمایی منظم روزانه انجام دهید. توجه زودهنگام به زخم، کلید جلوگیری از عفونت و عوارض است. به زخم های جدید بخصوص روی پاها توجه کنید. فراموش نکنید که بین و زیر انگشتان را چک کنید.
- بافت مرده را بردارید. نکروز (سلول های مرده) و بافت اضافی اغلب با زخم های دیابتی رخ می دهد که می تواند باکتری ها و سموم را تقویت کند و عفونت زخم را افزایش دهد. برای روند حذف بافت مرده، می توانید از پزشک کمک بگیرید.
- پانسمان ها را منظم تعویض کنید. تعویض منظم پانسمان ها می تواند به کاهش باکتری ها و حفظ سطح رطوبت مناسب در زخم کمک کند. پزشکان اغلب پانسمان های مخصوص مراقبت از زخم را توصیه می کنند.
- فشار را از روی محل زخم بردارید. فشار می تواند باعث ساییدگی و پارگی شود که به پوست آسیب می رساند و منجر به زخم یا زخم عمیق تر می شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر دچار زخم پا شده اید، در طول فرآیند بهبود، جوراب سفید بپوشید. این کار باعث می شود که خون، ترشح یا سایر علائم تخلیه زخم را روی جوراب خود راحت تر ببینید.
در صورت تجربه هر یک از موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
- مور مور
- سوزش
- از دست دادن حس
- درد مداوم
- ورم
همچنین اگر علائم بدتر شد یا بیش از یک هفته طول کشید، باید به پزشک مراجعه کنید.
هر گونه شکاف در پوست پا باعث نگرانی است، بنابراین اگر موردی پیش آمد، به پزشک مراجعه کنید. پزشک زخم را شناسایی کرده و در مورد بهترین روش مراقبت از آن توصیه های لازم را ارائه می کند. هر چه سریعتر درمان مناسب را دریافت کنید، شانس بیشتری برای جلوگیری و کنترل عوارض دارید.
چگونه موجب ارتقا سلامتی و بهبودی طولانی مدت شویم؟
-
رژیم غذایی سالم داشته باشید.
رژیم غذایی تأثیر مستقیمی بر میزان سطح قند خون دارد، بنابراین داشتن تغذیه مناسب و حفظ رژیم سالم، نکته ای کلیدی است. اگر بتوانید به طور مداوم سطح گلوکز را در حد نرمال نگه دارید، شانس بیشتری در پیشگیری از ایجاد زخم خواهید داشت و در صورت بروز زخم، احتمال بهبودی سریع تری وجود دارد.
افراد مبتلا به دیابت، اغلب می توانند با پرهیز از مصرف کربوهیدرات های فرآوری شده، قندهای افزوده شده و فست فودها، کنترل بهتری بر سطح قند خون داشته باشند. همچنین توصیه می شود مصرف فیبر، میوه ها، سبزیجات و حبوبات افزایش یابد. تغذیه خوب آنچه بدن شما برای بهبود سریعتر زخم ها نیاز دارد، مانند ویتامین C، زینک (روی) و پروتئین را فراهم می کند.
-
از نظر فیزیکی فعال باشید.
ورزش به بهبود حساسیت به انسولین کمک می کند. این کار به قند موجود در جریان خون کمک می کند تا به طور موثرتری وارد سلول ها شود. این موضوع باعث بهبودی و سلامتی می شود. -
مصرف سیگار را ترک کنید.
سیگار توانایی سلول ها را برای حمل اکسیژن کاهش می دهد. سیگار همچنین سیستم ایمنی بدن را مختل می کند و خطر ابتلا به بیماری های عروقی را افزایش می دهد.